Artykuł sponsorowany: Decyzja o wzięciu roku przerwy po ukończeniu szkoły średniej to dla wielu młodych ludzi temat pełen wątpliwości. Jedni marzą o podróżach, inni o podjęciu pracy i „złapaniu oddechu” po intensywnym okresie nauki. Z kolei część otoczenia – rodzina, nauczyciele, doradcy – może tę decyzję postrzegać jako stratę czasu. Czy gap year to rzeczywiście dobry pomysł? Czy opłaca się odkładać studia lub rozpoczęcie kariery zawodowej, by przez kilka czy kilkanaście miesięcy zrobić coś zupełnie innego? W poniższym artykule przyglądamy się tej kwestii z różnych stron – edukacyjnej, społecznej, psychologicznej i ekonomicznej.
Czym jest gap year i jak wygląda w praktyce?
Gap year to termin oznaczający zazwyczaj dobrowolną przerwę od nauki, najczęściej pomiędzy zakończeniem szkoły średniej a rozpoczęciem studiów wyższych. Praktyka ta jest popularna przede wszystkim w krajach anglosaskich – w Wielkiej Brytanii, Australii czy USA, ale zyskuje na popularności również w Polsce. Nie istnieją żadne formalne przepisy, które regulowałyby gap year – to w pełni indywidualna decyzja młodego człowieka.
W praktyce gap year może przyjąć różne formy. Jedni wykorzystują ten czas na podróżowanie – nie tylko po to, by odpocząć, ale by poznać nowe kultury, języki, zdobyć perspektywę. Inni wybierają pracę zarobkową w kraju lub za granicą, by zgromadzić środki na studia albo sprawdzić się w zawodzie. Spora grupa angażuje się w wolontariat, uczestniczy w projektach społecznych lub podejmuje staże. Gap year może też być okresem nauki – kursów językowych, certyfikacyjnych lub rozwoju kompetencji miękkich.
To, co łączy wszystkie te działania, to chęć oderwania się od szkolnych ławek, odzyskania kontroli nad własnym czasem i samodzielnego wyboru kierunku rozwoju. W polskim kontekście gap year wciąż jest stosunkowo mało popularny, jednak rośnie liczba młodych osób, które świadomie decydują się odroczyć studia, by zrobić coś sensownego „po swojemu”.
Czy przerwa od nauki to ryzyko?
Lęk przed utratą ciągłości edukacyjnej to jeden z głównych argumentów przeciwników gap year. Obawy te są często uzasadniane faktem, że po roku przerwy młody człowiek może mieć trudność z powrotem do systematycznej nauki, utracić nawyki szkolne, a nawet… zrezygnować z edukacji wyższej. Rzeczywiście, badania przeprowadzone przez European Commission wskazują, że niektóre osoby, które nie rozpoczęły studiów od razu po szkole, już nigdy na uczelnię nie wracają.
Ale ten argument ma też drugą stronę. Dane z Australii (Department of Education, Skills and Employment) pokazują, że osoby, które skorzystały z gap year i po przerwie rozpoczęły studia, często wypadają lepiej pod względem zaangażowania, motywacji i wyników, niż ich rówieśnicy, którzy weszli na uczelnię prosto ze szkoły. Ich decyzja o kierunku studiów bywa dojrzalsza, a podejście bardziej świadome. Częściej wybierają kierunki zgodne z ich pasjami i możliwościami, a nie te „na chybił trafił”.
Kluczowe jest to, jak młoda osoba wykorzysta czas przerwy. Gap year nie powinien być okresem bezczynności. Jeśli zostanie zaplanowany z głową, może być trampoliną do lepszego startu.
Jak zaplanować gap year, by miał sens?
Decyzja o wzięciu gap year powinna być poprzedzona refleksją i konkretnym planem działania. Chaotyczne „nicnierobienie” przez rok może przynieść więcej szkody niż pożytku. Dlatego warto ustalić cele, np. „chcę zarobić X złotych”, „chcę odwiedzić trzy kraje”, „zdobędę certyfikat językowy”, „odkryję, czy kierunek Y mnie interesuje”. Dzięki takim założeniom łatwiej będzie zorganizować codzienność i zadbać o samodyscyplinę.
Jednym z popularnych modeli jest łączenie różnych aktywności: kilka miesięcy pracy, kilka tygodni podróży, miesiąc intensywnej nauki języka, potem wolontariat. Taka różnorodność pozwala zarówno na odpoczynek, jak i rozwój. W Polsce młodzi ludzie najczęściej podejmują pracę sezonową, np. w gastronomii, turystyce lub wyjeżdżają do pracy za granicą – Niemcy, Holandia czy kraje skandynawskie to najczęstsze kierunki.
Warto również pamiętać, że gap year nie musi być drogi. Istnieje wiele programów wolontariackich (np. EVS, Workaway, WWOOF), które umożliwiają podróżowanie i pracę za wyżywienie i zakwaterowanie. Można też rozwijać się lokalnie – biorąc udział w warsztatach, kursach, szkoleniach.
Presja społeczna i lęk przed „zostaniem w tyle”
W polskich realiach wielu maturzystów nie rozważa gap year ze względu na presję – strach przed byciem „w tyle” względem rówieśników, porównywanie się z innymi, oczekiwania rodziny. Czasami dochodzi do tego niezaliczenie matury, które od razu wywołuje poczucie porażki. Tymczasem taka sytuacja nie musi przekreślać przyszłości – jak pokazuje m.in. turystawchojnicach.pl, nawet niezdana matura nie oznacza końca drogi edukacyjnej.
To, że rówieśnicy pójdą od razu na studia, nie powinno determinować twojej decyzji. Każdy rozwija się w swoim tempie. Wielu młodych ludzi po roku przerwy wraca do edukacji z nową energią, świeżym spojrzeniem i klarownym planem działania. Czasem nawet zmieniają zdanie co do kierunku, który wcześniej wydawał się oczywisty.
Dobrze zaplanowany gap year może sprawić, że zyskasz większą pewność siebie, zbudujesz relacje, poznasz siebie lepiej – a te kompetencje są bezcenne nie tylko na studiach, ale i w dorosłym życiu.
Gap year a rynek pracy – czy rekruterzy to docenią?
Pytanie, które często pojawia się w kontekście gap year, brzmi: czy przerwa w edukacji nie zaszkodzi mojemu CV? Odpowiedź zależy od tego, jak tę przerwę wykorzystasz. Jeśli przez rok nie robiłeś niczego konstruktywnego – może to wyglądać podejrzanie. Ale jeśli pracowałeś, uczyłeś się, działałeś społecznie lub podróżowałeś z celem – to świetny materiał na rozmowę rekrutacyjną.
Coraz więcej pracodawców rozumie wartość doświadczeń zdobytych poza murami uczelni. Osoby, które potrafią opowiedzieć o swoim gap year z zaangażowaniem i sensem, pokazują dojrzałość, inicjatywę, odwagę i zdolność do uczenia się w praktyce. To kompetencje miękkie, które są dziś wysoko cenione – często bardziej niż dyplomy.
Co ciekawe, raport Deloitte z 2023 roku podkreśla, że młodzi ludzie, którzy doświadczyli życia poza edukacją, lepiej radzą sobie w zmieniającym się środowisku pracy. Często szybciej dostosowują się do nowych sytuacji, potrafią rozwiązywać problemy i mają wyższe umiejętności interpersonalne.
Warto więc zapamiętać: to nie sama przerwa ma znaczenie, ale to, co z nią zrobisz.
Gap year nie jest dla każdego. Ale dla wielu może być ważnym etapem samopoznania, testowania możliwości i wyznaczania nowych celów. To czas, który – jeśli dobrze wykorzystany – może zmienić trajektorię twojego życia. Warto więc potraktować go nie jako „odroczenie dorosłości”, ale jako świadomą decyzję o lepszym starcie.
