Menopauza a infekcje intymne: Jak dbać o zdrowie układu moczowo-płciowego?

Menopauza to czas głębokich zmian hormonalnych w organizmie kobiety, które wpływają na wiele aspektów zdrowia. Choć najczęściej mówimy o uderzeniach gorąca czy wahaniach nastroju, istnieje inny, równie uciążliwy problem, który dotyka wiele kobiet w tym okresie: zwiększona podatność na infekcje intymne i dróg moczowych. Zmiany w środowisku pochwy sprawiają, że staje się ona bardziej wrażliwa i mniej odporna na atak drobnoustrojów. Zrozumienie przyczyn tego zjawiska oraz wdrożenie odpowiednich środków profilaktycznych i higienicznych jest kluczowe dla utrzymania komfortu, zdrowia i pewności siebie w dojrzałym wieku. Czas przełamać tabu i świadomie zadbać o tę delikatną, lecz niezwykle ważną sferę zdrowia.

Dlaczego menopauza zwiększa ryzyko infekcji intymnych?

Głównym winowajcą zwiększonej podatności na infekcje w okresie menopauzy jest spadek poziomu estrogenów. Te hormony odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia układu moczowo-płciowego:

1. Zanik błony śluzowej pochwy (atrophia vaginalis): Estrogeny odpowiadają za grubość, elastyczność i odpowiednie ukrwienie ścian pochwy. Ich niedobór powoduje, że błona śluzowa staje się cienka, sucha, blada i bardziej podatna na mikrourazy.
2. Zmiana pH pochwy: Przed menopauzą pochwa ma kwaśne pH (ok. 3,5-4,5), co jest zasługą bakterii kwasu mlekowego (Lactobacillus). Te „dobre” bakterie produkują kwas mlekowy, tworząc środowisko nieprzyjazne dla patogenów. Spadek estrogenów prowadzi do zmniejszenia liczby Lactobacillusów i wzrostu pH pochwy (staje się bardziej zasadowe, pH powyżej 5). To sprzyja rozwojowi „złych” bakterii i grzybów.
3. Osłabienie bariery ochronnej: Cieńsza i bardziej krucha błona śluzowa pochwy, w połączeniu ze zmienionym pH, stanowi gorszą barierę ochronną przed drobnoustrojami chorobotwórczymi.
4. Bliskość cewki moczowej: Cewka moczowa jest anatomicznie blisko pochwy i odbytu. Zmiany w okolicy pochwy mogą ułatwiać bakteriom przedostawanie się do cewki mocmowej, prowadząc do częstszych infekcji dróg moczowych (ZUM).

W rezultacie, kobiety w okresie menopauzy są bardziej narażone na:

• Grzybicze infekcje pochwy: Spowodowane przez drożdżaki Candida, objawiające się swędzeniem, pieczeniem i serowatymi upławami.
• Bakteryjne zapalenie pochwy (BV): Spowodowane przez zaburzenie równowagi flory bakteryjnej, objawiające się nieprzyjemnym, „rybim” zapachem i wodnistymi upławami.
• Zapalenie dróg moczowych (ZUM): Objawiające się pieczeniem przy oddawaniu moczu, częstomoczem, parciem na pęcherz.

Jak dbać o zdrowie układu moczowo-płciowego w menopauzie?

Skuteczna profilaktyka i odpowiednia pielęgnacja są kluczowe w walce z infekcjami intymnymi w okresie menopauzy.

1. Higiena intymna – mniej znaczy więcej:

   • Łagodne środki myjące: Unikaj perfumowanych mydeł, żeli pod prysznic i płynów do higieny intymnej o silnym pH. Wybieraj specjalistyczne emulsje lub żele do higieny intymnej o kwaśnym pH (ok. 3,5-4,5), które nie naruszają naturalnej bariery ochronnej.
   • Mycie raz dziennie: Częste mycie okolic intymnych może paradoksalnie naruszyć ich naturalną florę. Myj je raz dziennie, a po skorzystaniu z toalety zawsze podcieraj się od przodu do tyłu.
   • Unikaj irygacji pochwy: Irygacje wypłukują naturalną florę bakteryjną, zwiększając ryzyko infekcji. Pochwa ma zdolność do samooczyszczania.

2. Odpowiednie nawilżenie pochwy:

   • Nawilżacze dopochwowe: Regularne stosowanie żeli lub globulek nawilżających (np. z kwasem hialuronowym) pomaga utrzymać odpowiednie nawilżenie błony śluzowej, co zmniejsza ryzyko mikrourazów i podrażnień.
   • Lubrykanty: Stosuj lubrykanty na bazie wody lub silikonu podczas stosunków, aby zmniejszyć tarcie i ból, które mogą prowadzić do uszkodzeń błony śluzowej i infekcji.
   • Miejscowa terapia estrogenowa (MTE): Jest to najskuteczniejsza metoda w leczeniu zaniku pochwy. Estrogeny w postaci kremów, globulek, tabletek dopochwowych lub pierścieni działają bezpośrednio na błonę śluzową, przywracając jej grubość, elastyczność i prawidłowe pH. Minimalne wchłanianie do krwiobiegu sprawia, że jest to bezpieczna opcja dla wielu kobiet. Zawsze konsultuj się z ginekologiem.

3. Probiotyki dopochwowe i doustne:

   • Probiotyki dopochwowe: Preparaty zawierające szczepy bakterii kwasu mlekowego (Lactobacillus) mogą pomóc w odbudowie i utrzymaniu zdrowej flory bakteryjnej pochwy, przywracając jej kwaśne pH i naturalną ochronę.
   • Probiotyki doustne: Niektóre szczepy probiotyków (np. Lactobacillus rhamnosus GR-1 i Lactobacillus reuteri RC-14) mogą wspierać zdrowie układu moczowo-płciowego również od wewnątrz.

4. Ubiór i bielizna:

   • Bawełniana bielizna: Wybieraj przewiewną, bawełnianą bieliznę, która pozwala skórze oddychać. Unikaj syntetycznych materiałów, które tworzą wilgotne i ciepłe środowisko, sprzyjające rozwojowi drobnoustrojów.
   • Unikaj obcisłych ubrań: Noszenie zbyt ciasnych spodni czy rajstop może ograniczać przepływ powietrza i zwiększać wilgotność w okolicach intymnych.

5. Dieta i nawodnienie:

   • Pij dużo wody: Odpowiednie nawodnienie organizmu wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu moczowego i pomaga w wypłukiwaniu bakterii z pęcherza.
   • Sok z żurawiny: Choć nie jest lekiem, niektóre badania sugerują, że niesłodzony sok z żurawiny lub suplementy z żurawiny mogą pomóc w zapobieganiu nawracającym infekcjom dróg moczowych. Proantocyjanidyny zawarte w żurawinie utrudniają bakteriom przyleganie do ścianek dróg moczowych.
   • Ogranicz cukier: Nadmierne spożycie cukru może sprzyjać rozwojowi drożdżaków.

6. Higiena po stosunku:

   • Po stosunku zawsze oddaj mocz i delikatnie umyj okolice intymne wodą, aby wypłukać ewentualne bakterie.

7. Regularne wizyty u ginekologa:

   • Nie lekceważ żadnych objawów. Regularne kontrole ginekologiczne pozwalają na wczesne wykrycie i leczenie infekcji, a także na omówienie problemów związanych z menopauzą i dobranie odpowiedniej terapii.
   • Warto pamiętać, że w łagodzeniu ogólnych objawów menopauzy, takich jak uderzenia gorąca, co może pośrednio poprawić komfort i ogólny dobrostan, może pomóc Remifemin®, lek bez recepty zawierający wyciąg z pluskwicy groniastej.

Podsumowanie

Menopauza, choć jest naturalnym etapem, stawia przed kobietami nowe wyzwania zdrowotne, w tym zwiększoną podatność na infekcje intymne i dróg moczowych. Nie musisz jednak biernie znosić tych dolegliwości! Zrozumienie wpływu zmian hormonalnych na układ moczowo-płciowy oraz wdrożenie świadomej i delikatnej pielęgnacji, odpowiednich nawyków higienicznych i w razie potrzeby wsparcia medycznego, pozwoli Ci skutecznie chronić swoje zdrowie intymne. Pamiętaj, że dbanie o siebie w każdym aspekcie życia, również w tej delikatnej sferze, jest kluczem do zachowania komfortu, pewności siebie i pełni radości z życia w dojrzałym wieku. Nie wahaj się szukać pomocy i informacji – Twoje zdrowie intymne jest ważne!